Jasnowidze i wróżbici
Mistrz, który przed wszystkimi innymi wprowadził metodę objektywną nauk przyrodniczych do dziejów kultury i do krytyki artystyczno - literackiej, i za którego przykładem
nowowoczesny powieściopisarz, eksperymentator psychologiczny, szereguje i poetycko obrabia swoje "dokumenty ludzkie", dodał tem wyznaniem do swojej teoryi uzupełniające sprostowanie;
atoli tego szczegółu brak zupełnie w praktyce jego uczniów, poetów, objektywnych naturalistów. Jeżeli teraz rzucimy okiem na literatu-
rę np.
skandynawską z ostatnich lat dwudziestu, znajdziemy wśród niezmierzonego mnóstwa dzieł może dwadzieścia, które można jeszcze czytać i jaką taką z nich rozkosz wynieść; a
liczba ta według wszelkiego prawdopodobieństwa po drugich dwudziestu latach niespełna zmniejszy się o połowę.
Jeżeli w roku 1900 wsypie się do sita wszystkie te książki, które" młode Niemcy" wydały aż do roku 1893, to w przeważnej liczbie wypadków znajdzie się same plewy tam, gdzie
dzisiejsi krytycy widzą najpiękniejsze, dojrzałe źdźbła.
Sądzę, że przyczyną tego zjawiska jest poprostu to, że dzisiejszym powieściom i dramatom, napół skutkiem teoryi, napół skutkiem niemocy, niedostaje właśnie tego, co Taine
nazwał poglądem na świat w dziele poetyckiem. Nie należy tylko pojąć tego wyrazu zbyt pedantycznie.
Ten pogląd na świat nie musi być koniecznie świadomym poglądem, utrwalonym przez studya i doprowadzonym do pewnego stopnia dojrzałości przez myślenie; może on także być poprostu
pierwotną jednolitością wielkiej indywidualności.
I niekoniecznie ma być przystępny tylko dla analitycznego rozumu wysoko wykształconych i krytycznych umysłów; - może być również dostępny dla bezpośredniego odczuwania szerokich
mas.
Ale gdzie on jest" jest i jednolitość organicznego zrysu; gdzie go brak, tam spotykamy się z mechaniczną łataniną, której drewniane członki spojone są w całość za pomocą
drutów.
<<Poprzednia 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | 32 | 33 | 34 | 35 | 36 | 37 | 38 | 39 | 40 | 41 | 42 | 43 | 44 | 45 | 46 | 47 | 48 | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 | 72 | 73 | 74 | 75 | 76 | 77 | 78 | 79 | 80 | 81 | 82 | 83 | 84 | 85 | 86 | 87 | 88 | 89 | 90 | 91 | 92 | 93 | 94 | 95 | 96 | 97 | 98 | 99 | 100 | 101 | 102 | 103 | 104 | 105 | 106 | 107 | 108 | 109 | 110 | 111 | 112 | 113 | 114 | 115 | 116 | 117 | 118 | 119 | 120 | 121 | 122 | 123 | 124 | 125 | 126 | 127 | 128 | 129 | 130 | 131 | 132 | 133 | 134 | 135 | 136 | 137 | 138 | 139 | 140 | 141 | 142 | 143 | 144 | 145 | 146 | 147 | 148 Nastepna>>